فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 11، شماره 1، بهار 97 ، شماره پی در پی 39

شیوه های بکارگیری کلام اهل بیت(ع) در متون عرفانی ادب فارسی (تا پایان قرن ششم)

صفحه (1 - 21)
دکتر سید علی اصغر میرباقری فرد, سیده مریم روضاتیان, عباسعلی ابراهیمی مهر(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله : بهار 1396
تاریخ پذیرش قطعی مقاله : بهار 1396

چکیده

پس از قرآن و سخن پیامبر(ص)، تعالیم اهل بیت(ع) بیشترین تأثیر را بر متون عرفانی داشته است. محتوای عمیق کلام اهل بیت(ع) و نیز جنبه های بلاغی کلام ایشان، عوامل مهمی بوده تا شعرا و نویسندگان آن را مورد استفاده قرار دهند. استفاده متون عرفانی از تعالیم اهل بیت(ع)، با اغراض گوناگون و به شیوه های مختلف انجام گرفته است. در این مطالعه سعی میشود بشیوه نقلی-استنادی، شیوه های بازتاب کلام اهل بیت(ع) در آثار برجسته عرفانی ادب فارسی تا پایان قرن ششم هجری، مورد بررسی قرار گیرد. بدیهیست تبیین پیوند ناگسستنی این متون با تعالیم اهل بیت(ع)، از نکات مهمی ست که این پژوهش‌ را بیش از پیش مورد توجّه قرار میدهد.

کلمات کلیدی
بازتاب، اهل بیت(ع)، تعالیم، مت

• قرآن کریم .
• أسرار التوحيد فى مقامات أبى سعيد، ميهنى، محمد بن منور،1386،تصیحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، انتشارات آگاه، تهران، 2جلد، چاپ هفتم.
• اسرار نامه، عطار نیشابوری، فریدالدین ،1386 تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن، چاپ چهارم.
• الکافی، کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، 1365ه.ش، تهران، دار الكتب الإسلاميه، 8 جلد.
• الهی نامه، عطار نیشابوری، 1384، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، نشر سخن.
• بحار الأنوار، مجلسى، محمدباقر،1404ه.ق، بیروت، مؤسسة الوفاء، 110 جلد.
• ترجمه رساله قشيريه، قشيرى، ابوالقاسم عبد الكريم،1374، ترجمه ابوعلى عثمانى، نشر علمى و فرهنگى، تهران، 1جلد، چاپ چهارم.
• تذكره الأولياء، عطار نيشابورى‏، 1905 م‏،تصحح: رينولد آلين نيكلسون‏،2 جلد، لیدن،مطبعه ليدن‏.
• تفسیر المیزان، طباطبایی سید محمد حسین ،1374،ترجمه محمدباقرموسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی مدرسین حوزه علمیه.
• حديقة الحقيقة و شريعة الطريقة، سنایی غزنوی، ابو المجد مجدود بن آدم ‏، 1383، محقق / مصحح: دكتر مدرس رضوى‏ ، تهران‏، انتشارات دانشگاه تهران‏، 1جلد، نوبت چاپ: ششم‏.
• دیوان سنایی، سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم ، 1381، به اهتمام پرویز بابایی، تهران، نشر آزادمهر، چاپ اول.
• شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، عبدالحمیدبن هبه الله،1404ه. ق، قم، كتابخانه آيت الله مرعشى.
• فنون بلاغت و صناعات ادبی،همایی، جلال الدین،1378ه.ش، قم، موسسه نشر هما، چاپ شانزدهم.
• عوارف المعارف،سهروردی، شهاب الدين ابو حفص، 1375، عوارف المعارف، ترجمه ابومنصور اصفهانى، انتشارات علمى و فرهنگى - تهران، 1جلد، چاپ: دوم.
• غرر الحكم و درر الكلم، تمیمی آمدى، عبدالواحد بن محمد،1366ه .ش، قم، دفتر تبليغات اسلامى.
• كشف الأسرار و عدة الأبرار، ميبدى، ابو الفضل رشيد الدين، 1371، تهران، امیرکبیر،، چاپ پنجم.
• كشف المحجوب‏، هجويرى، ابو الحسن على،1375، مصحح ژوكوفسكى و والنتين آلكسى يريچ‏، تهران، انتشارات طهورى‏‏، نوبت چاپ چهارم. ‏
• کیمیای سعادت، غزالی، ابوحامد،1383، به تصحیح حسین خدیو جم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ یازدهم.
• مجموعه آثار فارسى احمد غزالى، غزالی، احمد،1376 ه.ش، ، به کوشش احمد مجاهد، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1 جلد، چاپ سوم.
• -مصیبت نامه،عطار نیشابوری، فریدالدین ،1385 صحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن.
• مکاتیب، سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم، 1379، مصحح: نذیراحمد، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، 1جلد، چاپ اول.
• منطق الطير، نیشابوری، فریدالدین ،1385، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، انتشارات سخن - تهران، 1جلد، چاپ: سوم.
• نهج البلاغه، على بن ابى طالب عليه السلام، (بی تا)، انتشارات دار الهجره قم،1جلد